Wielka Brytania: przez zamykanie sklepów w rok znikło 170 tys. miejsc pracy w handlu

Początek 2025 roku przyniósł w firmach wiele zmian personalnych, również w szeroko pojętej branży kosmetycznej i beauty. Widzę to, obserwując prawie codziennie publikacje na serwisie LinkedIn – wielu specjalistów z wieloletnim doświadczeniem odchodzi z dotychczasowych miejsc pracy, szukając innych dróg rozwoju. Jedni mówią o wypaleniu zawodowym, inni – poszukują nowych dla siebie ścieżek oraz sposobów na wykorzystanie swojej wiedzy i doświadczenia w branży. Jak jest w Twoim przypadku?

To bardzo dobre pytanie w kontekście Nowego Roku i nowych początków. Jako coach odpowiem: to bardzo rozwijające! Zmiany, choć ich nie lubimy, bo często są poza naszą strefą komfortu, motywują do działania i do dalszego rozwoju. Powodują ruch, co oznacza, że nie stoimy w miejscu. A jak nie stoimy, to znaczy, że się rozwijamy, i że idziemy do przodu! I tak jest w moim przypadku. 

Ja także zauważyłam duże roszady kadr, śledząc na bieżąco serwis LinkedIn i nasze portale branżowe. Zwróciłam uwagę na core’owe zmiany personalne, bo w dużej mierze te roszady dotyczą kadry najwyższego szczebla w organizacjach. Tak też było i w moim przypadku. Uważam, że zadecydowałam o zmianie w najlepszym momencie, w jakim mogłam to zrobić, rozstając się z Drogeriami Jawa. 

Jak oceniasz spędzony tam czas pod kątem rozwoju, osiągnięć?

Muszę przyznać, że mam duże poczucie satysfakcji z tego projektu. Ponad siedem lat uczestnictwa w rozwoju tej sieci było ciekawym doświadczeniem, pracą wymuszającą niestandardowe podejście do wielu aspektów biznesu. Fantastyczne projekty i ludzie, zwłaszcza mój zespół pionu marketingu. Zostawiłam tam swoje zawodowe serce.

Jakie będą teraz Twoje dalsze kroki?

Uwielbiam powiedzenie „Kiedy Bóg zamyka drzwi, to zawsze otwiera okna”. W moim przypadku pootwierał ich bardzo wiele na raz. Prowadzę interesujące rozmowy, dotyczące pozostania na rynku retail w naszej branży, projektu w mediach ogólnopolskich czy własnego autorskiego pomysłu na kanał streamingowy. To opcje, które rozważam – i o czymś niebawem zadecyduję. Ale jednak w pierwszej kolejności muszę dać sobie czas na regenerację i odpoczynek po bardzo burzliwej końcówce roku 2024. 

Jeśli chodzi o rynek pracy, to myślę, że możemy zauważyć pewien wpływ najmłodszych generacji, które mają do pracy inne podejście: przykładają większą wagę do swoich potrzeb i wartości, dbają o work-life balance. I nie chcą, by praca zawodowa zdominowała ich życie, jak to często dzieje się to w przypadku naszego pokolenia…

Mimo, że nie jestem reprezentantką najmłodszej generacji, w obecnym czasie najbardziej cenię rozsądek, zachowanie balansu między życiem prywatnym i zawodowym oraz takie projekty, które cieszą mnie, wpisując się w moje naturalne predyspozycje. I tego teraz szukam. Myślę, że moi koledzy dyrektorzy, kadry zarządzające w podobnym wieku, niekoniecznie chcą ciągle trzymać się utartych schematów, “po linii” naszego CV. 

Zwróć uwagę, ile powstaje autorskich, eksperckich projektów w przestrzeni chociażby LinkedIn. Tworzą się marki osobiste, np. Małgosia Włodarczyk – marketer kosmetyczny, czy Zbigniew Rećko i dr Agnieszka Kozak. Dobrym przykładem jest również Kamila Perka ze swoim #KupujęZawodowo. 

Co istotne, w roku 2025 mamy trzy pokolenia aktywne zawodowo. Musimy ze sobą rozmawiać i uczyć się od siebie nawzajem, wykorzystując najlepiej jak się da nasze osobiste talenty i potencjał technologii: AI, social media, nowe podejście do organizacji pracy dla trzech równorzędnych pokoleń. I może to jest ten powód wielu zmian? To ten właściwy czas na zmianę pracy oraz podejścia do tego, co zawodowo robimy.  

Przepisy zakazujące dyskryminacji w zakresie wynagrodzenia obowiązują w polskim kodeksie pracy już od przeszło dwudziestu lat. Mimo kodeksowej regulacji tej kwestii i rosnącej świadomości społecznej w tym obszarze, nierówności w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn wciąż są faktem i poważnym problemem - nie tylko prawnym, ale przede wszystkim społecznym. Z pomocą w rozwiązaniu tego problemu przyjść mają przepisy wdrażające tzw. unijną dyrektywę o jawności wynagrodzeń. Termin jej implementacji przypada na 7 czerwca 2026. Jakie obowiązki mogą z niej wynikać i co ma szansę się zmienić?  

Co mówią dane?

Co ciekawe, publikowane we wrześniu 2024 r. dane GUS sugerują, że sytuacja kobiet na polskim rynku pracy jest relatywnie dobra. Luka płacowa (gender pay gap) – czyli różnica w wysokości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn za tą samą pracę – w Polsce waha się od 5 proc. do 7 proc. i w świetle danych Eurostatu stanowi wynik wyraźnie poniżej średniej w Unii Europejskiej, oscylującej na poziomie 13 proc. To rezultat lepszy niż państw uchodzących za kraje o wyższej kulturze antydyskryminacyjnej jak np. Niemcy czy Szwecja.

Nie brak jednak komentarzy, że są to dane nieodzwierciedlające faktycznej skali tego zjawiska. Warto zauważyć, że wskaźnik ten obejmuje jedynie wynagrodzenie stałe, bez wynagrodzeń zmiennych – nagród czy premii, gdzie często dochodzi do faktycznych przejawów dyskryminacji. Luka wyliczana przez instytucje statystyczne nie bierze także pod uwagę dużych różnic w dostępie kobiet do poszczególnych stanowisk.

Problem tzw. „szklanego sufitu” (barier w uzyskiwaniu wyższego wynagrodzenia czy stanowiska przez kobiety) czy „lepkiej podłogi” (braku ścieżek awansu dla kobiet) niewątpliwie wciąż istnieje i bardzo ogólne kodeksowe ramy zakazu dyskryminacji nie są wystarczające, by skutecznie mu przeciwdziałać. Sytuacja ta powinna ulec zmianie po wdrożeniu w Polsce dyrektywy PE i Rady (UE) nr 2023/970 z 10 maja 2023 r.  w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania.

Do planowanego terminu implementacji pozostało jeszcze sporo czasu, a polski ustawodawca na razie nie przedstawił projektu ustawy, który miałby te zasady wcielać w życie. Już teraz jednak warto zasygnalizować, jakie wyzwania mogą czekać pracodawców w niedalekiej perspektywie.

Równe wynagrodzenie za taką samą pracę

Zgodnie z dyrektywą, na pracodawcach spocznie obowiązek zapewnienia, aby struktury wynagrodzeń zapewniały równe wynagrodzenia za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości. Struktura wynagrodzeń powinna umożliwić dokonanie zobiektywizowanej oceny czy pracownicy są rzeczywiście w porównywalnej sytuacji. Dyrektywa podpowiada tutaj, że analiza powinna być dokonywana przy użyciu kryteriów takich jak umiejętności (w tym niedoceniane czasem w strukturach wynagrodzeń umiejętności „miękkie”), wysiłek, zakres odpowiedzialności, warunki pracy oraz inne czynniki.

Co ciekawe, dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia „metod i narzędzi analitycznych służących porównywania wartości pracy” – otwarta pozostaje kwestia, jak Polska sprosta temu obowiązkowi.

Przejrzystość wynagrodzeń już przed zatrudnieniem

Nowe przepisy mają odpowiedzieć też na pojawiające się od dawna postulaty, by osoby uczestniczące w rekrutacjach miały prawo do uzyskania przejrzystych informacji o początkowym wynagrodzeniu lub przynajmniej jego „widełkach” oraz o kryteriach jego ustalania. Dyrektywa sugeruje, by informacje te przekazywać kandydatom już na etapie ogłoszeń o pracę lub też w inny sposób – przed rozmową kwalifikacyjną. Na pracodawcach spoczywać będzie także zakaz pytania pracowników o ich dotychczasowe wynagrodzenie.

Przejrzystość i prawo do informacji

Kryteria wynagradzania powinny, w świetle nowych regulacji, być nie tylko przejrzyste i sprawiedliwe, ale także powszechnie dostępne dla pracowników. Wbrew jednak obawom niektórych firm – jawność i przejrzystość wynagrodzeń nie będzie oznaczała obowiązku informowania pracowników „ile zarabia kolega”. Pracownicy uzyskają natomiast prawo do występowania o informacje dotyczące ich indywidualnego poziomu wynagrodzenia wobec średnich poziomów wynagrodzenia w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką pracę jak oni. 

Raportowanie luki płacowej – nowe wyzwanie

Szczególnie wymagający dla pracodawców (ale i państw członkowskich) będzie aspekt związany z obowiązkiem składania odpowiednich sprawozdań, raportujących wysokość luki płacowej w ich organizacjach do „organu monitorującego”. Nie wiadomo jeszcze, kto będzie nim w polskich warunkach. Wiadomo jednak, że pracodawcy będą musieli informować m.in.  o luce płacowej ze względu na płeć, medianie luki płacowej, odsetku pracowników płci żeńskiej i męskiej otrzymujących oznaczone składniki uzupełniające lub zmienne. Jak widać – nie będzie to zatem kwestia podawania do wiadomości organu tylko informacji o wysokości wynagrodzeń na danych stanowiskach, ale także np. o przyznawanych pracownikom premiach, co powinno pomóc w zwalczaniu dyskryminacji na etapie premiowania.

Warto zwrócić uwagę, że dla większych pracodawców (powyżej 150 pracowników), pierwszy obowiązek sprawozdawczy będzie obejmował cały 2026 rok, a więc będzie obejmował także kilka miesięcy przypadających przed formalnym terminem implementacji ustawy. Oznacza to, że najwięksi pracodawcy na przygotowanie swoich organizacji do zbierania i raportowania tych danych mają niewiele czasu i już teraz warto zastanowić się, jak obowiązek ten będzie realizowany.

Przejrzystość wynagrodzeń – zmiany w organizacjach są nieuniknione

Niewątpliwie nowe przepisy będą zmuszały pracodawców nie tylko do wzmożonej ostrożności na płaszczyźnie przeciwdziałania dyskryminacji w warunkach płacowych, ale także – zmiany podejścia w organizacjach jeśli chodzi o jawność i transparentność w zakresie wysokości wynagrodzeń. W wielu zakładach pracy wynagrodzenia pracowników wciąż objęte są klauzulami poufności, a pracodawcy z nadmierną wręcz ostrożnością podchodzą do komunikowania pracownikom standardów płacowych na stanowiskach. Taka postawa już wkrótce może okazać się nie do utrzymania.

Adwokat Marcin Czarniawski, RK Legal, Senior Associate w Business Advisory & Litigation Department