Polacy wydają na leki bez recepty najwięcej w Europie i Polska jest jedynym krajem unijnym, w którym wartość rynku OTC (leki bez recepty, suplementy diety) jest wyższa od wartości rynku leków na receptę. Na popyt ma wpływ aktywność reklamowa firm farmaceutycznych – to sektor wydający na kampanie reklamowe najwięcej.
Dostępność leków OTC i suplementów poza aptekami – w marketach, drogeriach – jest duża, ale Polacy nadal kupują je gównie w stacjonarnych aptekach. Z raportu „Pozaapteczny obrót lekami OTC 2023” przygotowanego przez Stowarzyszenie Leki Tylko z Apteki oraz Fundację Watch HealthCare wynika, że 95 proc. kupujących leki OTC w 2021 r. co najmniej raz dokonało zakupu w aptece stacjonarnej).
Wydaje się, że sytuacja nie ulegnie istotnym zmianom w przyszłości, choć obecnie stacjonarny rynek pozaapteczny wykazuje wyższą dynamikę (dynamika nominalna 6,4 proc., dynamika realna 1,8 proc.) niż rynek apteczny.
Około 64 proc. konsumentów sporadycznie kupuje leki poza apteką, a 30 proc. nigdy nie zdecydowało się na taki zakup. Respondenci decydujący się na zakup leków w innym miejscu niż apteka, najczęściej wybierają supermarkety – ok. 80 proc., stacje benzynowe – 27 proc., zakup przez internet – ok. 17,5 proc. (wzrost z 2 proc. w 2016 r.) oraz kioski – ok. 10 proc.
Dla kupujących leki i produkty OTC najważniejsze są dwa czynniki – odległość do punktu sprzedaży i cena.
Klienci wybierając miejsce zakupu leków OTC kierują się przede wszystkim odległością do punktu i ceną.
Prowadzenie sprzedaży leków OTC w placówkach obrotu pozaaptecznego nie wymaga w Polsce ani zawiadomienia, ani zezwolenia. Nie jest również prowadzony rejestr podmiotów prowadzących taki obrót.
Według IQVIA, na koniec 2022 r. było 12 891 aptek i punktów aptecznych, przy czym liczba aptek indywidualnych w stosunku do poprzedniego roku spadła o 290.
Ministerstwo Zdrowia (za Głównym Inspektorem Farmaceutycznym) podaje, że legalnym obrotem produktami leczniczymi zajmuje się ok. 400 tys. placówek pozaaptecznych. Jest to jednak liczba sprzeczna z danymi GUS wg którego w 2021 r. w Polsce działało 331 tys. placówek detalicznych (w tym odzieżowe, z pojazdami mechanicznymi, czy z danymi firmy badawczej Nielsen, z których wynika, że jest to około 92 tys. placówek (hipermarkety, dyskonty, supermarkety, duże sklepy spożywcze, średnie sklepy spożywcze, małe sklepy spożywcze, kioski, drogerie, stacje benzynowe).
Czytaj także: Polacy są rekordzistami w wydatkach na leki bez recepty